Voice cloning is een nieuwe technologie die met artificiële intelligentie (AI) iemands stem kopieert. Cybercriminelen gebruiken het om mensen telefonisch op te lichten. Hoe werkt het? En wat kunt u ertegen doen? Lees onze tips.
Met kunstmatige intelligentie kan een computerprogramma iemands stem namaken. Het enige wat hiervoor nodig is, is een korte opname van de stem van de persoon. De techniek is ontwikkeld om spraak beter te herkennen, audioboeken in te spreken en voor films. Omdat de nagebootste stem zo erg lijkt op de échte stem, kunnen mensen makkelijk voor de gek worden gehouden. Nog gevaarlijker is dat je een gekloonde stem dingen kunt laten zeggen die die persoon nooit heeft gezegd. Dat weten criminelen natuurlijk ook: zij maken handig misbruik van voice cloning.
Zo gebruikt een crimineel voice cloning
Het is verboden om iemands stem zonder toestemming op te nemen en kunstmatig te klonen. Het is een ernstige inbreuk op iemands privacy en een vorm van identiteitsfraude. Criminelen storen zich hier natuurlijk niet aan. Zij gebruiken voice cloning voor oplichting en fraude. Bijvoorbeeld om nepnieuws te maken of om mensen geld afhandig te maken. Oplichters kopiëren de stem van een vriend of familielid. Met die gekloonde stem bellen ze hun slachtoffer op en vragen om geld over te maken of om persoonlijke gegevens te delen.
Voice cloning is in opmars
Buitenlandse media hebben de afgelopen jaren bericht over mensen die geld zijn verloren aan oplichters die stemmen van hun familieleden hadden nagemaakt. In Canada zijn acht mensen in drie dagen tijd bestolen voor omgerekend 135.000 euro. Sinds kort zien we deze vorm van cybercriminaliteit ook in Nederland. Vorig jaar kloonden criminelen de stem van bunq-directeur Ali Niknam. De poging tot oplichting mislukte. Maar volgens de politie in Nederland is het slechts een kwestie van tijd voordat criminelen ook in ons land mensen op deze manier bestelen. Uit onderzoek van de Rijksoverheid blijkt zelfs dat 60 procent van de Nederlanders denkt dat een gekloonde stem van een bekende echt is. En maar 4 procent van de Nederlanders kan met zekerheid een gekloond stemfragment herkennen.
Dit zijn de gevaren
Oplichters proberen uw vertrouwen te winnen door zich in een telefoongesprek voor te doen als een familielid, vriend of zakenrelatie. Als u er even niet alert op bent dat de stem weleens gekloond zou kunnen zijn, kunt u onbedoeld persoonlijke informatie delen. Bijvoorbeeld uw burgerservicenummer (BSN), geboortedatum en -plaats, pincode of creditcardnummer. Met deze gegevens kunnen criminelen identiteitsfraude plegen. Ze doen dan bijvoorbeeld aankopen op uw naam of ze verleiden u tot het overmaken van geld. Ook kunnen ze nepnieuwsberichten publiceren of reclameboodschappen manipuleren. Net zoals bij phishing proberen ze u naar een nepwebsite te lokken om uw inloggegevens te stelen. Of ze laten u geld overmaken naar een bankrekeningnummer. In 2020 kloonden criminelen de stem van een directeur van een groot bedrijf. Op die manier stalen ze 35 miljoen dollar van een bank in de Verenigde Arabische Emiraten.
Hier moet u op letten
Online criminelen maken handig misbruik van menselijke eigenschappen zoals behulpzaamheid en beleefdheid. Manon den Dunnen, Strategisch Specialist Digitaal bij de politie: “Een makkelijke vuistregel is, zodra je een beslissing moet nemen die onomkeerbaar is zoals het overmaken van geld of het delen van vertrouwelijke informatie, dat je dan een stapje terug doet en de informatie op andere wijze probeert te verifiëren. Ook als je die persoon goed kent. Dat voelt misschien onbeleefd of onprettig, maar mensen zullen dit steeds normaler gaan vinden.”
Twijfelt u of een gesprek echt is? Hang dan op en bel terug op het officiële telefoonnummer. Stel vragen over iets wat alleen die persoon kan weten. Hou er rekening mee dat oplichters op internet (social media) makkelijk informatie over u te weten kunnen komen. Meer tips vindt u de website over online misleiding van de Rijksoverheid: laatjenietinterneppen.nl en op de website Veilig internetten.nl.
Toch slachtoffer?
Het is heel normaal dat u geschrokken bent als u toch bent opgelicht. Of dat u zich schaamt dat u erin getrapt bent. Nergens voor nodig. Het is belangrijk om zo snel mogelijk actie te ondernemen. Wat kunt u doen?
Blokkeer direct al uw bankpassen en creditcards. Op de website van de politie ziet u hoe u dat kunt doen. De website van de Consumentenbond bevat een lijst van telefoonnummers van alle banken om uw pas te blokkeren.
Doe meteen aangifte bij de politie, bijvoorbeeld via de website van de politie of door te bellen naar 0900-8844.
Informeer de Fraudehelpdesk via de website of door te bellen naar 088-7867372.
Denkt u dat u te maken heeft met identiteitsfraude? Neem geen risico en meldt dit bij het Centraal Meldpunt Identiteitsfraude. Op deze website vindt u een meldingsformulier. U kunt ook bellen: het telefoonnummer is 088 – 900 10 00.
