Amsterdam behoort tot de snelst groeiende gebieden van Nederland. Voor de hoofdstad wordt de komende jaren een bevolkingsgroei van 11.000 mensen per jaar verwacht. Jaarlijks moeten er 5.000 huizen worden gebouwd. De combinatie van extra woningen, meer kantoorruimte en de verdere expansie van entertainment heeft gevolgen voor de toegankelijkheid en de leefbaarheid, als er geen maatregelen worden genomen. Daarnaast spelen vraagstukken van langer thuis wonen en eenzaamheid.
De inzet van technologie en dan met name 5G is belangrijk om van Amsterdam een leefbare en toegankelijke smart city te maken, waar inwoners zich vooral ook veilig blijven voelen. Publiek- private samenwerking helpt om dit doel te bereiken. Een eerste aanzet in die richting is het 5G- netwerk waarover Amsterdam-Zuidoost sinds eind 2018 beschikt. Samen met Gemeente Amsterdam en de Johan Cruijff ArenA onderzoekt KPN in het 5G Urban Field Lab hoe 5G het wonen, werken en recreëren kan verbeteren.
WeMakeThe.City
Alle partners organiseerden in juni 2019 de conferentie ‘Inclusive Smart Cities by Design 2019’. Onder het motto WeMakeThe.City werd gedemonstreerd welke toegevoegde waarde de inzet van slimme technologie voor Amsterdam-Zuidoost en haar inwoners biedt. Amsterdam zit middenin een digitale transformatie. Ook de Bijlmerbewoners zelf krijgen daarbij volop de gelegenheid tot participatie. Meerdere sprekers benadrukten tijdens de conferentie dat de technologie er voor de mensen moet zijn en niet andersom.
Leveranciers van de technologie, de bedrijven en overheid slaan de handen ineen om digitale oplossingen te bieden voor de bewoners, bedrijven en bezoekers van Amsterdam. Steeds vaker zullen daartoe platformen worden gebouwd, ecosystemen om elkaar te kunnen versterken. Ieder vanuit zijn eigen kracht en expertise.
Neuzen in dezelfde richting
'Goede samenwerking ontstaat niet van de ene dag op de andere', zegt Jacob Groote, executive vicepresident Zakelijke Markt bij KPN.
'Van de vier 5G Field Labs tests die tot nog toe zijn gestart, hebben we geleerd hoe belangrijk het is om de uitdagingen van klanten het project te laten bepalen.'
Volgens Groote kan dit niet genoeg benadrukt worden. Het is echt cruciaal om alle neuzen in dezelfde richting te hebben op het einddoel: het oplossen van het vraagstuk van klanten en hun gebruikers. 'Je moet voortdurend werken aan de opbouw van wederzijds vertrouwen. Vroeger probeerde ieder er een voor hem zo gunstig mogelijk contract voor een deel van de oplossing uit te halen. Die tijd is voorbij. De 5G-markt is niet meer ieder-voor-zich', aldus Groote.
Voordelen 5G-technologie
5G gaat de stad en zijn bewoners veel voordeel geven, dit bestaat uit drie elementen. Als eerste brengt 5G verbeterde mobiele breedband (eMBB). De netwerkcapaciteit wordt enorm uitgebreid om de exponentiële groei van mobiel internet te ondersteunen. Tweede element volgens Groote is de grotere betrouwbaarheid en veiligheid van 5G (URLLC). Het 5G-netwerk kan in meerdere virtuele netwerken worden opgedeeld, die ieder optimaal zijn voor bepaalde toepassingen. Spectaculair wordt de verkorting van de reactietijd. De vertraging (latency) kan zo kort worden als één milliseconde. Dit alles biedt de klant de zekerheid en performance van dienstverlening die de kritische toepassing vraagt.
Internet of Things
Als derde maakt 5G ook de massale doorgroei mogelijk van sensoren en (kleine) apparaten die regelmatig data verzenden. Het Internet of Things (IoT) krijgt een enorme mogelijkheid om door te groeien. Waar nu nog 10.000 à 100.000 apparaten per vierkante kilometer zijn te bedienen, worden dat er straks wel een miljoen. In een grote stad als Amsterdam is heel veel capaciteit nodig om de juiste data bij elkaar te krijgen en alle IoT tegelijk blijft werken. Denk aan verkeersborden, fietsen, slimme meters, wearables, lantaarnpalen, parkeersensoren en vuilnisbakken. Dan is een hogere limiet van één miljoen aangesloten objecten per vierkante kilometer bepaald geen overbodige luxe. Je zou toch niet willen dat je bij de mijlpaal van 10.000 apparaten per kilometer IoT moet gaan afremmen.
Nieuwe toepassingen liggen in het verschiet die veel impact gaan hebben in onze maatschappij. Bijvoorbeeld als het gaat om veiligheid en duurzaamheid. Groote begon zijn presentatie met een aantal voorbeelden van 5G-inzet bij klanten. Bij het 5G-experiment in Drenthe helpt een camera een autonome robot te bepalen waar gewasbescherming nodig is. De gegevensoverdracht gaat zo snel en precies dat de robot realtime precies de juiste stukken grond bespuit.
Beginnen vanuit de business
De Shell-raffinaderij in Pernis kan dankzij 5G op alle gewenste plekken meteen van data worden voorzien. Zo is deze locatie veiliger te maken door de inzet van robots voor inspecties, maar ook door gebruik te maken van een smart helmet. Rijkswaterstaat ziet dankzij de zeer lage latency mogelijkheden om voertuigen minder dan één meter bij elkaar vandaan te laten rijden, zodat files verminderd worden en brandstof wordt bespaard.
Voor al deze projecten geldt dat toepassing voorop staat in plaats van de techniek. 'Het begint met vragen vanuit de business', zegt Groote. 'Daarbij zorgen we voor een veilige omgeving voor de consument. Bestendigheid (sustainability) staat daarbij hoog in het vaandel als ontwerpprincipe.'
Voorop met 5G
Als 5G straks beschikbaar is, wil KPN dat klanten de vruchten ervan kunnen plukken. KPN was de eerste met een landelijk 4G-netwerk voor iedereen. 'Ook met 5G willen we vooroplopen, maar dan voor de maatschappij', aldus Groote. Daarom worden bijvoorbeeld in de Johan Cruijff Arena nieuwe 5G-toepassingen uitgetest.
Willem Offerhaus, executive vicepresident Executive Relations & Special Projects bij KPN: 'We onderzoeken daar wat 5G kan brengen voor de inwoners van Amsterdam. Amsterdam-Zuidoost is de perfecte plek voor een Field Lab omdat daar wonen, werken, uitgaan en grote evenementen samenkomen in een dichtbevolkt gebied. Met ons platform kunnen we alle gebruikers van informatie voorzien. Een concertbezoeker die vanuit Utrecht komt, moet op het moment van vertrek realtime de beste route gesuggereerd krijgen op basis van de lokale situatie.'
EK Voetbal
Ook de fan-experience moet perfect worden, zeker nu het Europees Kampioenschap voetbal er aankomt, met Amsterdam als een van de speelsteden. Videobeelden kunnen snel naar een regiekamer worden verzonden. Als de rijen bij de ingangen te lang worden, kunnen tijdig de juiste maatregelen genomen. 5G bevordert ook het tijdig ingrijpen van stewards. Als plotseling hard wordt geschreeuwd kan dat duiden op een mogelijke escalatie. De stewards kunnen dan naar de juiste plek worden gedirigeerd. 5G maakt ook de verspreiding van camerabeelden in hoge resolutie mogelijk. De analyse van beelden met behulp van kunstmatige intelligentie wordt momenteel getest.
Offerhaus noemt 'Zuid-Oost' een spannend gebied waar veel gebeurt, een mooie broedplaats voor 5G-toepassingen. De oplossingen die daar worden getest zijn elders toepasbaar, bijvoorbeeld op Schiphol of bij de RAI. 5G kan heel Amsterdam vooruithelpen.
Ger Baron, CTO van de Gemeente Amsterdam, wil 5G inzetten voor zorg op afstand. Ouderen en chronisch zieken kunnen langer in hun eigen huis blijven wonen dankzij nieuwe technieken om hun gezondheid op afstand te monitoren. Ook ziet hij mogelijkheden om met 5G de eenzaamheid te verminderen. 'Amsterdam wil graag betaalbaar, veilig en betrouwbaar internet voor iedereen. In potentie is 5G daar een prachtige technologie voor. Samen met KPN willen we zorgen voor de beste kwaliteit verbindingen voor alle Amsterdammers. Voor zorg, onderwijs of bijvoorbeeld gaming.'
