In de komende periode ga ik samen met Marco van Gelder op verkenningstocht. De wereld van werk is enorm in beweging en het is interessant om te kijken wat er gebeurt om ons heen. In zo’n ontwikkeling zijn er altijd mensen die voorop lopen, de status quo challengen, anders denken, nieuwe dingen uitproberen, experimenteren. Mensen die op verkenning gaan naar nieuwe waarheden en mogelijkheden, en dat is dan ook de naam van deze serie: De Verkenners. Zij die vooruitlopen op de rest. We gaan met hen in gesprek om een kijkje te geven in hun wereld en daarvan te leren.
Deze serie start met een Verkenner uit eigen huis: Marco van Gelder. Marco is werkzaam bij HR als Principal op het vlak van Sustainability & Resource Productivity en is Promovendus aan de TU Tilburg op het gebied van Arbeidsproductiviteit. Binnen KPN trekt hij het maatschappelijk thema Het Nieuwe Leven & Werken. Wie Marco een beetje kent, weet dat zijn hoofd nooit stil staat. Hij is een denker en voortdurend bezig met gedachtenexperimenten om te komen tot oplossingen voor uitdagingen van nu.
Waar komt dat vandaan? Die honger naar nieuwe denkbeelden?
‘Iemand zei een keer tegen mij: “Je bent een grote wandelende vraag”'. En dat klopt eigenlijk wel. Ik wil dingen begrijpen, ben heel nieuwsgierig naar hoe het werkt en waarom dat zo is. Door vragen te stellen krijg je inzicht en vandaaruit kun je aan oplossingen werken.’ En dan terug naar zijn roots. 'Mijn overgrootouders zijn van Russische komaf en zijn naar Nederland gekomen om een nieuw bestaan op te bouwen. Dat hebben ze gedaan in de mijnindustrie in Limburg. Tegen de tijd dat ik werd geboren werden de mijnen gesloten. Ik groeide op in een tijd waarin ik van dichtbij heb meegemaakt wat het is als je wereld er niet meer is, niets meer past bij de werkelijkheid en zelfs taal niet meer aansluit (mijnwerkers hadden hun eigen taal). Mijn familiegeschiedenis is voor mij een bron van inspiratie en mijn vader een voorbeeld in hoe je jezelf steeds weer opnieuw moet uitvinden om te overleven in een veranderende wereld.’
Hoe zet je dat in bij KPN?
‘KPN heeft een grote impact op de samenleving; dat gaat gepaard met een grote verantwoordelijkheid. Voor het maatschappelijke thema Het Nieuwe Leven & Werken (HNLW) ben ik steeds op zoek naar de juiste balans tussen People, Planet en Profit. En als je die balans denkt gevonden te hebben, moet je kritisch blijven of je wel op de juiste koers bent. Wat nu steeds duidelijker wordt, is dat flexibiliteit in toenemende mate belangrijk is, omdat verandering aan de orde van de dag is.
Wat betekent die flexibiliteit voor organisaties?
‘We zien drie trends die invloed hebben op wat er nu binnen organisaties gebeurt en die de urgentie van flexibiliteit onderstrepen:
- Platform disruptie; denk aan Uber, Spotify, Airbnb. Dit leidt tot een identiteitscrisis. Het weten wie je bent en waar je voor staat is belangrijker dan ooit; veel belangrijker dan ‘wat’ je doet, want dat kan veranderen. Als je niet dominant bent in de markt, dan moet je meebewegen, anders ben je out of business.
- People; deze noodzaak tot flexibiliteit van organisaties leidt tot veel grotere afhankelijkheid van medewerkers. Want juist die medewerkers spelen een wezenlijke rol. De flexibiliteit moet door hen worden ingevuld en vormgegeven. En mensen staan niet op zichzelf; het draait om het vermogen tot samenwerken om de waarde die je mensen vertegenwoordigen zo goed mogelijk tot zijn recht te laten komen in zowel efficiëntie als in effectiviteit.
- Automatisering en Robotisering; dit leidt tot een andere waarde van de mens in de organisatie. Want alles wat geautomatiseerd kan worden, zal geautomatiseerd worden. Zo verschuift de aandacht bij medewerkers naar vakmanschap. Om van daaruit waarde toe te voegen. Als organisatie ligt de focus op het optimaliseren van die waarde creatie. Medewerkers werken in die zin dan niet meer ‘in de business’ maar ‘aan de business’. En dat is een hele nieuwe positie voor medewerkers.’
Wat betekent dit voor het management?
‘Het is in feite een omkering van de wereld: Vanuit top-down controle en aansturing, naar het bottom-up inzetten van vakmanschap. De wendbaarheid (agility) die bestuurders nastreven volgt uit de loslaten van de vertrouwde stabiliteit. De vraag aan medewerkers is om de stabiliteit weer te herstellen.’
Hoe past stabiliteit bij wendbaarheid?
‘Stabiliteit en wendbaarheid kun je niet los van elkaar zien. Een bestuurder heeft wendbaarheid nodig om vanuit een situatie van instabiliteit weer te bewegen naar stabiliteit. De mate van wendbaarheid hangt af van de wendbaarheid van medewerkers. Voorheen werd stabiliteit in een organisatie in stand gehouden door de controle en besturing van bestuurders. Nu verschuift dat naar het geven van vertrouwen en verantwoordelijkheid zodat de stabiliteit bij de medewerkers zelf vandaan komt. Die beweging zien we bij KPN al op gang komen, maar het is een lastig proces. Want je gaat naar een heel andere manier van besturen.’
Marco legt uit dat de behoefte aan wendbaarheid voortkomt uit het een situatie van instabiliteit. Ofwel, het gaat niet goed genoeg; er moet iets gebeuren. En dan moet je wendbaar zijn (veranderlijk) om weer naar een stabiele situatie te komen. Dat is een continue proces, want steeds vaker dienen zich dingen aan, die je stabiliteit in gevaar brengen. Dus hoe sterker je vermogen om te veranderen, hoe beter je continuïteit geborgd is.
Wat betekent dit voor de individu?
‘Er zijn drie dingen relevant voor medewerkers:
- Vakmanschap: kijk kritisch naar jezelf. Wat vind ik leuk, wat kan ik goed. En ga daarmee aan de slag. Ontwikkel je kennis en vaardigheden. Vroeger ging je naar school, deed je een studie en kreeg je een baan. Nu loopt je ontwikkeling door. Blijven leren en jezelf de vraag stellen ´hoe kan ik waarde toevoegen?
- Motivatie: ontdek waar je energie vandaan komt. Ook in veranderende omstandigheden en onzekerheid moet je je motivatie op peil houden en dat kan alleen als je weet waar je blij van wordt. Motivatie heeft ook veel te maken met vitaliteit, dus het zorgen dat lijf en geest fit is.
- Verbondenheid: werk aan je netwerk. Om waarde te creëren moet je snappen wat van waarde is en zorgen dat de mensen om je heen weten wat jij daarin kunt betekenen; en andersom. Dat kan alleen als je verbonden bent met de wereld om je heen. Ik vind dat hierin écht samenwerken tot uitdrukking komt. En dan breng je die drie dingen samen: “mijn purpose, past bij het bedrijf, waar ik dit doe”.’
De optelsom?
‘Stabiliteit ontleen je aan je eigen identiteit. Wie ben ik? Hoe beter je dat weet, hoe steviger je in je schoenen staat. De stabiliteit van individuele medewerkers opgeteld, leidt tot een organisatie die wendbaar is. Klink misschien tegenstrijdig, maar denk er maar eens over na. Stabiliteit van het individu, betekent wendbaarheid van het collectief. Mits verbonden vanuit dezelfde ‘why’.
En zo is de cirkel rond: organisatie en individu; samen kom je verder…..
Ik leef in een wereld waarin ik dagelijks voel dat alle panelen schuiven. Dat kun je gaaf vinden of beangstigend. Ik kies voor het eerste en geniet in verwondering van het avontuur waar ik in zit.
Whitepaper: Flexibel Werken
Wilt u meer weten over flexibel werken? Lees dan de Brightpaper ‘Slim flexibel werken in uw mkb-bedrijf’.
Download whitepaperDit is een blog in de serie De Verkenners. Lees ook: Het werken van morgen; Wakker worden!
Over Margot van Brakel
Margot werkt bij KPN als Organizational Excellence consultant. Over hoe digitalisering en ‘social’ impact hebben op onze manier van werken, organiseren en communiceren (zowel binnen de organisatie als met groepen daarbuiten). Kortom, ze houdt zich bezig met de productiviteit (in de breedste zin van het woord) van de medewerkers in dit grote bedrijf. Ze publiceert regelmatig over dit onderwerp op onder andere DutchCowgirls.
- Auteur: Margot van Brakel
